U ontvangt deze informatie, omdat u een operatie aan uw speekselklieren krijgt. Hierin kunt u lezen welk onderzoek wij doen, welke behandeling u kunt krijgen en waarmee u rekening moet houden na de operatie. Het is goed om u te realiseren dat voor u de situatie anders kan zijn dan beschreven. Hierna leest u eerst wat speekselklieren zijn en welke functie zij hebben in uw lichaam.

De speekselklieren

Speeksel komt uit vele kleine speekselklieren die in de mond liggen, maar een viertal grotere speekselklieren, die zich buiten de mond bevinden, produceren de grootste hoeveelheid speeksel. Via een dunne buis wordt het speeksel uit deze klieren naar de mond gevoerd. Speeksel bevochtigt ingenomen voedsel en door het kauwen worden de enzymen (stoffen die nodig zijn voor de spijsvertering) uit het speeksel door het voedsel gemengd. Dit is de eerste stap in het spijsverteringsproces.

Onder beide kaakranden ligt de onderkaakspeekselklier (glandula submandibularis). Aan beide zijden voor het oor ligt de bijoorspeekselklier (glandula parotis). Deze speekselklier bestaat uit twee delen: een oppervlakkig deel en een dieper gelegen deel. Tussen deze twee delen in loopt een bijzonder belangrijke zenuw: de aangezichtszenuw (nervus facialis). Deze zenuw zorgt onder andere voor het sluiten van uw lippen, het optrekken van uw mond (lachen) en het sluiten van uw oogleden.

Aandoeningen van de speekselklieren

In de afvoerbuizen naar de mond kunnen stenen voorkomen die de afvoer van het speeksel belemmeren en aanleiding kunnen geven tot ontstekingen. In de speekselklieren kunnen gezwellen ontstaan.

Diagnose en onderzoek

Uw arts stelt de diagnose aan de hand van uw klachten en aanvullend onderzoek. Mogelijke onderzoeken van de speekselklieren zijn:

• Lichamelijk onderzoek: zowel een ontsteking als een gezwel is bij het lichamelijk onderzoek door een arts goed vast te stellen. Vaak kan de arts een aanwezige steen in een afvoerbuis aan de binnenzijde van de wang of onder de tong voelen.
• Een echo: een eenvoudig onderzoek waarbij wij gebruik maken van geluidsgolven. Daarmee kunnen wij speekselstenen of een gezwel in beeld brengen.
• Een punctie: met een naald nemen wij een klein weefselmonster af dat wij onder de microscoop bekijken. Meestal kunnen wij hiermee uitmaken welke aandoening u heeft.
• MRI-foto’s: deze maken wij vooral om een gezwel beter in beeld te brengen.

De behandelingsmogelijkheden

De speekselklieren extra stimuleren

Soms stimuleren wij de speekselklieren extra door u te laten zuigen op zuurtjes of door te laten spoelen met citroenzuur. Steentjes of ontstekingen kunt u hierdoor uitdrijven. Zo nodig schrijven wij antibiotica voor.

Een operatie

Een operatie is nodig in geval van een gezwel of wanneer uit de ontsteking een abces is ontstaan. Wij voeren de operatie uit in dagbehandeling of tijdens een korte opname in ons ziekenhuis. Een operatie vindt onder narcose plaats. Er is geen speciale voorbereiding nodig.

Operatie aan de onderkaakspeekselklier (glandula submandibularis)

Via een kleine snee (5 centimeter) onder de rand van de onderkaak verwijderen wij de gehele klier met zijn afvoergang.

Operatie aan de bijoorspeekselklier (glandula parotis) – parotidectomie

De snee voor deze operatie loopt voor het oor langs recht naar beneden, buigt onder de oorlel af naar achteren en loopt dan onder de kaakrand nog 5 centimeter door. Deze snee geeft cosmetisch het fraaiste resultaat. Soms is er nog een snee achter het oor nodig.

Oppervlakkige parotidectomie

Als er een goedaardig gezwel of een chronische ontsteking is, verwijderen wij meestal een deel van de klier. Hierbij maken wij het oppervlakkige deel van de klier vrij van alle takken van de aangezichtszenuw. Vervolgens verwijderen wij de klier in zijn geheel. Dit is zeer nauwkeurig werk, omdat de zenuwtakjes klein zijn en direct tegen het te verwijderen klierweefsel aanliggen. Vaak laten wij een drain (slangetje) achter, zodat zich geen bloed onder uw huid kan ophopen.

Totale parotidectomie

Hierbij verwijderen wij de gehele klier. Deze operatie is meestal nodig als er een gezwel zich in het diepe deel van de oorspeekselklier (parotis) bevindt. Deze operatie voeren wij eigenlijk niet uit in ons ziekenhuis, hiervoor zal u naar elders verwezen worden.

Mogelijke complicaties

Geen enkele operatie is zonder risico. Zo is er ook bij de operaties aan speekselklieren een normale kans op complicaties van een operatie aanwezig, zoals nabloeding of wondinfecties. Daarnaast zijn er nog enkele specifieke complicaties mogelijk.

Beschadiging van een gevoelszenuw van de onderkaak

Vlak langs de onderkaakspeekselklier loopt een gevoelszenuwtak. Bij de operatie aan deze speekselklier bestaat het risico op beschadiging van die zenuw. In een enkel geval is het gevoel na de operatie – meestal tijdelijk – wat verminderd.

Beschadiging van de aangezichtszenuw

Bij de operatie aan de bijoorspeekselklier (glandula parotis) bestaat het risico op beschadiging van één of meer van de takken van de aangezichtsspieren. Het kan zijn dat uw ooglid niet meer goed sluit of dat uw mondhoek hangt. Het gaat gelukkig bijna altijd om een tijdelijke uitval. De kans dat wij een zenuwtak doorsnijden is erg klein. In het geval van een totale parotidectomie in verband met een kwaadaardig gezwel kan het soms noodzakelijk zijn de aangezichtszenuw of een deel ervan te verwijderen. Soms kunnen wij al tijdens de operatie een zenuwtransplantaat inhechten. In andere gevallen kunnen wij eventueel in een later stadium een hersteloperatie uitvoeren. In veel gevallen vermindert – soms tijdelijk – het gevoel in uw oorlel.

Het syndroom van Frey

Dit syndroom komt nog wel eens voor, meestal enige tijd na de operatie. Tijdens of na de operatie treedt er transpiratie op in het gebied voor het oor tijdens kauwen. De oorzaak van dit verschijnsel is niet duidelijk. Het is soms een hinderlijk verschijnsel, maar het kan geen kwaad. Er zijn crèmes die kunnen helpen, maar helaas is er niet altijd een effectieve behandeling mogelijk.

Een recidief

Het meest voorkomende goedaardige gezwel, het zogeheten menggezwel, neigt tot terugkeer (recidief).

Na de operatie

De dag na uw operatie kunnen wij het draintje, als wij dit hebben achtergelaten, verwijderen en kunt u naar huis. Tegen de pijn is over het algemeen een eenvoudige pijnstiller voldoende (paracetamol). Wij raden u aan om deze pijnstillers alvast in huis te hebben.

Eenmaal thuis zijn er geen bepaalde voorschriften. De dag na de operatie mag u weer douchen. Als u naar huis gaat, krijgt u een afspraak voor poliklinische controle mee.

Als zenuwen niet volledig meer functioneren, dan duurt het lang (soms zes maanden) voordat uw herstel volledig is. Het gemis van één of twee grote speekselklieren blijkt geen problemen op te leveren.