U ontvangt deze informatie, omdat het kaliumgehalte in uw bloed te hoog is. U leest in deze richtlijn wat u kunt doen om het kaliumgehalte in uw bloed te laten dalen.

Wat is kalium?

Kalium is een mineraal dat bijna in alle voedingsmiddelen voorkomt. Kalium speelt een rol bij de geleiding van zenuwprikkels, zodat spieren kunnen samentrekken, het reguleren van de bloeddruk en kalium speelt een rol bij de vochthuishouding van het lichaam. Voor deze laatste twee functies werkt kalium samen met natrium.

Gevolg van een te hoog kalium

Bij een goede nierfunctie wordt het kaliumgehalte in het lichaam in balans gehouden, door een te veel aan kalium uit te plassen. Wanneer er een verminderde nierfunctie is, kan er te veel kalium in het bloed achterblijven. Het gevolg hiervan is dat het kaliumgehalte in het bloed te hoog wordt. Dit heeft gevolgen voor uw gezondheid. Een te hoog kalium kan leiden tot hartklachten, bijvoorbeeld stoornissen in het hartritme. Hoe hoger het kalium wordt, hoe groter ook de kans op een hartstilstand wordt.

Kaliumbeperkt dieet

Er wordt bij een te hoog kaliumgehalte in het bloed altijd eerst gestart met een kaliumbeperkt dieet (2000-3000mg per dag). Kalium zit in vrijwel alle voedingsmiddelen; maar met name in:

• aardappelen
• groente en (gedroogd) fruit
• noten
• koffie
• cacao
• melkproducten
• natriumarme dieetzouten

Het is belangrijk om te variëren met voedingsmiddelen. Hieronder ziet u een overzicht van kaliumarme en kaliumrijke voedingsmiddelen.

	Extra veel kalium	Veel kalium	Weinig kalium
Warme maaltijd	stamppot patat tomatenpuree rauwe groente natriumarme dieetzouten	aardappelen peulvruchten gekookte groente soep	rijst macaroni spaghetti olie
Tussendoor	chips gedroogde vruchten	fruit noten chocola (cacao)	snoep koek*
Broodmaaltijd		vleeswaren appelstroop chocoladepasta	kaas margarine roomboter jam suiker honing
Dranken		koffie vruchtensap melk en melkproducten	frisdrank thee water

*Koek bevat weinig kalium wanneer er geen chocola of noten in zitten.

Algemene adviezen bij een kaliumbeperkt dieet zijn:

• Maak zo min mogelijk gebruik van kaliumrijke producten
• Wissel groentesoorten af; kies vaker voor kaliumarme groente
• Vervang koffie door thee: neem maximaal 2 kopjes koffie per dag
• Neem maximaal 1 portie fruit of 1 glas vruchtensap per dag en wissel af
• Neem maximaal 3 melkproducten per dag (belangrijke eiwitbron)

Het persoonlijke advies van de diëtist kan hiervan afwijken, maar is altijd leidend. Niet alle kaliumrijke producten kunnen worden verminderd in het voedingspatroon o.a. in verband met eiwitten. Ondanks dat fruit en groente veel kalium bevatten, horen ze ook thuis in het dieet van een nierpatiënt. Hieronder vindt u een overzicht van de kaliumarme en –rijke fruitsoorten en groenten, op volgorde van laag naar hoog.

Kaliumarme en kaliumrijke fruitsoorten en groenten

	Groente	Fruit
Laag Kalium	broccoli groene kool peultjes rode kool snijbonen sperziebonen wortelen zuurkool	2 passievruchten bosbessen 2 abrikozen, vers 1 appel 1 peer 2 mandarijntjes 2 pruim
Gemiddeld Kalium	andijvie bieten bloemkool chinese kool courgette witlof bleekselderij tuinbonen venkel	1 schijf watermeloen 1 schijf ananas 1 sinaasappel 1 perzik 1 nectarine 1 schaaltje bramen 1 schaaltje frambozen 1 grapefruit 1 kiwi 1/2 mango schaaltje papaja
Hoog kalium	peulvruchten spruitjes spinazie prei postelein	1 schaaltje aardbeien 1 trosje druiven 1 schaaltje rode bessen 1 banaan 1 schaaltje kersen 1 schijf galia of cantaloupe meloen

Praktische tips

• Kalium is gedeeltelijk oplosbaar in water. Bij het koken van groenten en aardappelen in ruim water gaat ongeveer 1/3 deel van het kalium verloren. Het kalium zit dan in het water, daarom is het niet verstandig om een sausje van het vocht te maken, maar het vocht weg te gooien.
• Aardappelen bevatten veel kalium, rijst en pasta daarentegen bevatten weinig kalium. Het is dus belangrijk dat u hiermee varieert.
• Snijd de aardappelen en groenten in kleine stukjes en kook ze in ruim water. Want hoe kleiner de stukjes des te meer kalium er in het kookvocht oplost en hoe lager het kaliumgehalte in het voedingsmiddel.
• Bij koken treedt kalium verlies op, bij het roerbakken of smoren treedt geen kaliumverlies op. Het is beter om de groente te koken.
• Gekookte aardappelen zonder schil bevatten minder kalium dan aardappelen gekookt in de schil, gepofte aardappelen, gebakken aardappelen en patat. Het is beter om aardappels te koken.
• Bij het koken gaat meer kalium verloren dan bij het bereiden van voeding in de magnetron. Het is dus beter om te koken.
• Gekookte groente bevatten minder kalium dan rauwe groenten. Het is dus beter om gekookte groente te nuttigen.
• Natriumarme smaakmakers, zoals natriumarme ketjap en dieetzout bevatten kalium in plaats van natrium, deze producten zijn niet geschikt voor het kaliumbeperkt dieet.
• Peulvruchten bevatten veel kalium. Eet peulvruchten niet in combinatie met aardappelen, maar met rijst of pasta.
• Lees regelmatig etiketten van verpakkingen zodat u uw kaliumkennis vergroot. Uw voeding kan kaliumrijke producten bevatten, als er naar kaliumvrije producten of gerechten tegenover staan op die dag waardoor u binnen de aanbeveling van 2000-3000 mg per dag blijft.

Medicatie

Wanneer een dieet niet voldoende werkt kan er gestart worden met medicatie. Deze medicijnen zorgen dat het kaliumgehalte in uw bloed wordt verlaagd. Deze kaliumbinders binden het kalium in de darmen en zo wordt er voorkomen dat het kalium wordt opgenomen in het bloed. Het gebonden kalium verlaat het lichaam met de ontlasting.
Meestal wordt Resonium® Sorbisterit® of Zerolit® voorgeschreven. Deze medicijnen moeten tijdens het eten worden ingenomen. De voorkeur heeft het om het medicijn op te lossen in water, aanmaaklimonade of thee en direct op te drinken.

Tot slot

Heeft u nog vragen? Stel deze gerust aan uw diëtist.