Een schildwachtklieroperatie is een onderzoek om te kijken of de borstkanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren.
Bij DCIS wordt de procedure soms ook uitgevoerd, bijvoorbeeld als er gekozen wordt voor een amputatie van de borst of bij bepaalde kenmerken.

De schildwachtklier (ook wel poortwachtklier of sentinel node genoemd) is een eerste lymfeklier die de lymfe vanuit de afwijking in de borst tegenkomt. Een eventuele uitzaaiing komt daarom bijna altijd het eerst in deze klier voor. Soms zijn er meerdere schildwachtklieren. Bij de schildwachtklieroperatie verwijdert de chirurg deze schildwachtklieren. De patholoog kijkt de gehele klier na, om te onderzoeken of er sprake is van een uitzaaiing in de klier.E

Voorbereiding

De schildwachtklier wordt gevonden met behulp van een radioactief technetium.

Het onderzoek vindt meestal plaats op de dag vóór de operatie. U komt op de afdeling voor een injectie (meestal één) in de huid van de borst. Deze injectie bevat een kleine hoeveelheid radioactieve vloeistof. Na de injectie heeft de stof 2 á 3 uur nodig om in te werken. Tijdens het inwerken moet u de injectieplaats regelmatig masseren. Tijdens de inwerktijd hoeft u niet in het ziekenhuis te blijven.

Na 2 á 3 uur maken we opnames van de borst en oksel. De ingespoten vloeistof heeft de schildwachtklier bereikt. Soms wordt de locatie van de schildwachtklier aangetekend met een watervaste stift. Wanneer de markering is aangebracht mag u na het onderzoek geen zeep, deodorant, bodylotion of olie op de plaats van de markering gebruiken. Het maken van de foto’s duurt ongeveer 30 minuten.

Voor alle duidelijkheid: dit onderzoek toont niet aan of uw lymfeklieren tumorcellen bevatten. Ook als we meerdere schildwachtklieren vinden, betekent dit niet dat er tumorcellen in zitten. Een enkele keer gebeurt het dat de schildwachtkier nog niet te zien is op de opnames. We maken de opnames dan meestal opnieuw op een later tijdstip of vlak voor de operatie, eventueel met een extra injectie.

De operatie

Tijdens de operatie aan uw borst wordt in de buurt van de tepel een blauwe of groene kleurstof in uw borst gespoten. Door de andere kleur wordt de schildwachtklier zichtbaar voor de chirurg. Zowel door de verkleuring van de schildwachtklier, als door het radioactieve eiwit dat met behulp van de stralingsmeter hoorbaar is, is het mogelijk de schildwachtklier op te sporen tijdens de operatie.
De chirurg zal de schildwachtklier verwijderen en laten onderzoeken.

Indien u de blauwe kleurstof ingespoten heeft gekregen, kan uw urine, ontlasting of braaksel tijdelijk een andere kleur krijgen. Verder kan de kleurstof een blauwgrijze gloed geven in uw hals en gelaat. Bij een borstsparende operatie blijft een blauwkleurige plek in de buurt van de tepelhof zichtbaar, dit trekt pas na een half jaar tot een jaar weg. Soms is deze kleur langer zichtbaar.

Weefselonderzoek

Het weefselonderzoek door de patholoog duurt maximaal 7-10 werkdagen. Als er kwaadaardige cellen worden gevonden, moet de oksel behandeld worden. Bevat de schildwachtklier geen uitzaaiing, dan is de kans op uitzaaiingen in de andere lymfeklieren klein.
De oksel hoeft dan dus niet behandeld te worden met een operatie of bestraling.

Mogelijke gevolgen van verwijdering schildwachtklieren

Een operatie van de schildwachtklier(en) heeft gevolgen voor de lymfeklieren in de oksel. Hieronder leest u meer over de gevolgen en wat u daaraan kunt doen.

Vochtophoping oksel

Omdat er één of enkele lymfklieren uit de oksel zijn verwijderd, loopt het lymfevocht uit de lymfbaan niet meer in de lymfklier maar in de holte van het operatiegebied in de oksel. Hierdoor kan er enkele dagen na de ingreep een opeenhoping van lymfevocht ontstaan, waardoor er een bult in de oksel voel- en zichtbaar wordt. Deze bult zal na enkele dagen tot weken kleiner worden en verdwijnen.
Let op: u moet contact opnemen met uw verpleegkundig specialist als:

• een zwelling toeneemt en pijnlijk wordt.
• een ontsteking ontstaat (te merken aan: zwelling, roodheid, pijn, koorts).

(On)gevoeligheid huid oksel en arm

Als gevolg van de ingreep kunnen de zenuwbanen in de oksel beschadigd raken. Dit kan gevoelloosheid van de huid geven. Ook kan een tintelend, stekend, branderig gevoel vanaf de oksel ontstaan. Dit kan over de binnenkant en soms bovenkant van de bovenarm lopen en kan doortrekken naar de vingers. Soms is er ook gevoelloosheid van de flank en richting het schouderblad.
Tijdens de herstelperiode kunnen de klachten veranderen en zelfs toenemen. Meestal komt een groot deel van het gevoel in de huid weer terug.

Bewegingsbeperking van de schouder

Het is belangrijk dat u na de operatie en eventuele bestraling arm- en schouderoefeningen doet. Zo blijft uw arm en schoudergewricht flexibel. Uiteraard doet u dit binnen uw pijngrens. U kunt de oefeningen geleidelijk verminderen, tot u uw arm en schouder weer kunt gebruiken als voorheen. Hebt u toch pijn na het oefenen? Overleg dit dan met uw verpleegkundig specialist of uw arts. Soms is extra fysiotherapie nodig.

Adviezen na operatie van de schildwachtklier(en)

Algemene adviezen

• Geef uzelf en het geopereerde gebied voldoende rust, zodat u en de wond voldoende energie hebben om te herstellen van de operatie.
• Breid uw dagelijkse bezigheden naar vermogen steeds verder uit, belast het geopereerde gebied niet en luister naar uw lichaam.
• Na de operatie kunt u relatief snel weer autorijden en/of fietsen. Meestal is dit een week na de operatie weer mogelijk.
• Volg de instructies van de fysiotherapeut op, en/of doe de oefeningen uit de folder ‘Oefeningen na borst- en/of okseloperaties’.
• Voer armbewegingen en krachtsinspanning geleidelijk op en blijf binnen uw pijngrens.

Wondverzorging

• De wondpleister mag 24 uur na de operatie verwijderd worden; de hechtpleisters (kleine stripjes direct op het litteken) laat u zitten.
• Als de wond dicht is, dat wil zeggen er komt geen vocht meer uit, dan hoeft er geen verband meer op.
• Na het verwijderen van de wondpleister mag u douchen, maar niet in bad. De hechtpleisters mogen nat worden. Deze dept u voorzichtig droog.
• De hechtpleisters kunt u laten zitten tot u op de poli komt.
• Als er aan het uiteinde van de wond een hechtknoopje zit, zal deze worden verwijderd als u op het Borstkankercentrum komt voor de uitslagen na de operatie.

Pijnstilling

Bij pijn is het gebruik van Paracetamol toegestaan.
U mag maximaal 4 maal daags 2 tabletten van 500 mg innemen. Probeer dit na een week weer af te bouwen.