Bij ongeveer 1/3 van de vrouwen met borstkanker of DCIS wordt ervoor gekozen om de hele borst te verwijderen. Dit heet een borstamputatie.
De amputatie kan eventueel direct of later gevolgd worden door een borstreconstructie. De chirurg en plastisch chirurg bekijken met u of dit mogelijk en wenselijk is.
Een borstamputatie kan bijvoorbeeld nodig zijn als de tumor groot is (in relatie tot de borst), als er meerdere tumoren verspreid over de borst zijn, als er sprake is van een groot gebied van voorloper stadium borstkanker (DICS), als er sprake is van een erfelijke aanleg voor borstkanker, of als iemand al eerder bestraling heeft gehad.
Maar het kan ook uw eigen keuze zijn om geen borstsparende operatie (die vaak gevolgd wordt door bestraling) te ondergaan.
Met uw chirurg, verpleegkundig specialist en evt. plastisch chirurg kunt u voor- en nadelen van verschillende operaties bespreken. Ook zijn er digitale keuzehulpen die kunnen helpen bij het maken van een keuze (zie bijlage keuzehulp).

1. De operatie

Borstamputatie zonder reconstructie

Bij een borstamputatie wordt al het borstklierweefsel volledig verwijderd. Indien er geen directe reconstructie volgt worden de tepel en tepelhof en de (overtollige) huid ook verwijderd. De ondergelegen spier wordt intact gelaten. De huid wordt gehecht van binnenuit met oplosbare hechtingen. Over het litteken komen hechtpleisters of eventueel huidlijm. De wond wordt afgedekt met een verbandpleister en/of Foamverband. Het Foamverband is een zelfplakkende elastische strook die soms aangebracht wordt (eventueel met gazen eronder) om de wond extra te ondersteunen.


Bij de operatie wordt een drain geplaatst. Dit is een slangetje om overtollig wondvocht af te voeren naar een drainfles die aan uw bed hangt. De drain wordt vrijwel altijd ca. 24 uur na de operatie verwijderd.

• De operatie vindt plaats onder algehele narcose.
• De operatieduur is afhankelijk van de afgesproken ingreep.
• Een amputatie met schildwachtklier duurt ruim één uur.
• Een amputatie met verwijdering van alle okselklieren duurt ongeveer twee uur.

Borstamputatie met reconstructie

Indien voor een reconstructie wordt gekozen kan dit direct in dezelfde operatie als de amputatie plaatsvinden (directe of primaire reconstructie) of in een latere fase (secundaire reconstructie).
Bij een directe reconstructie zal de huid zoveel mogelijk gespaard worden en in sommige gevallen is het ook mogelijk de tepel en tepelhof te sparen. Dit bespreekt de chirurg van tevoren met u.
Voor meer informatie: zie bijlage “borstreconstructie”.

2. Weefselonderzoek

Na de ingreep wordt het weefsel onderzocht door de patholoog (weefselonderzoeker). Dit onderzoek duurt 7 tot 10 werkdagen. Na de operatie krijgt u de uitslagen van dit onderzoek op de polikliniek van de chirurg.

Dag na operatie

De dag na de operatie wordt het verband verwijderd. De verpleegkundige zal samen met u de wond bekijken en u daarbij begeleiden.

• Als er een Foamverband op de wond zit, mag u daarmee niet douchen. Vaak wordt het Foamverband al in het ziekenhuis verwijderd.
• Na het verwijderen van het Foamverband mag de wondpleister ook verwijderd worden. De hechtpleisters (kleine stripjes direct op het litteken) kunt u laten zitten tot u op de poli komt. U mag hiermee wel douchen maar niet in bad. Soms wordt huidlijm gebruikt in plaats van hechtpleisters: dit geeft een paarsige gloed op het litteken. U mag hiermee douchen.
• Als de wond dicht is en er geen vocht uit komt hoeft er geen verband meer op.
• Als er aan het uiteinde van de wond een hechtknoopje zit, zal dit op de poli worden verwijderd als u voor de uitslag van het weefselonderzoek komt.

U krijgt ook een tijdelijke borstprothese aangemeten. Meer hierover leest u in de bijlage Borstprothese.
Meestal mag u 1 dag na de operatie weer naar huis.
In de dagen na de operatie kunt u zich weer vrij snel zelf verzorgen en vrij bewegen. Bewegen is goed voor het herstel.

Pijnstilling

Bij pijn of ongemak is het gebruik van Paracetamol toegestaan. U mag maximaal 4 maal daags 2 tabletten van 500 mg innemen. Probeer dit na een week weer af te bouwen. Soms krijgt u door de anesthesist nog zwaardere pijnstillers voorgeschreven. Probeert u deze zo min mogelijk te gebruiken i.v.m. mogelijke bijwerkingen.

Seroom

Na een borstamputatie kan een opeenhoping van seroom (wond -en lymfevocht) ontstaan achter het litteken en/of in de oksel. U ziet dit als een zwelling op de plek waar de borst verwijderd is en deze zwelling kan in de dagen na de operatie toenemen.
Indien de zwelling groot is en op spanning staat kunt u contact opnemen met uw verpleegkundig specialist. Deze kan het vocht poliklinisch wegzuigen met een punctie (holle naald) als dat nodig is: die noemen we een seroompunctie. Dit doet meestal geen pijn omdat de omgeving van de wond nog gevoelloos is.
Vocht wegzuigen kan tot enkele weken na de operatie nodig zijn en herhaling hiervan is soms nodig. Na seroompunctie kunt u gewoon weer naar huis.

Adviezen na een borstoperatie

• Geef uzelf en het geopereerde gebied voldoende rust, zodat u en de wond voldoende energie hebben om te herstellen van de operatie.
• Breid uw dagelijkse bezigheden naar vermogen steeds verder uit, belast het geopereerde gebied niet en luister naar uw lichaam.
• Na de operatie kunt u relatief snel weer autorijden. Het advies is om de eerste week na de operatie niet auto te rijden.
• Volg de instructies van de fysiotherapeut op, en/of doe de oefeningen uit de folder ‘Oefeningen na borst- en/of okseloperaties’.
• Voer armbewegingen en krachtsinspanning geleidelijk op en blijf binnen uw pijngrens.
• Zodra de wond dicht is, en er geen korstjes opzitten, kunt u het littekengebied 2dd masseren met olie of crème. Het advies is om gedurende een half jaar 2dd te masseren.

Bijlage: Borstprothese

Tijdens uw opname op de verpleegafdeling krijgt u een tijdelijke prothese in de BH aangemeten. Die kunt u dragen als de wond droog is. Neem een BH mee, waarvan de cup goed aansluit.
Als uw wond volledig is genezen, kunt u een definitieve borstprothese dragen. Hieronder vindt u informatie waar u terecht kunt en waar u op moet letten.

Na herstel

Na de operatie duurt het zes tot twaalf weken voor de wond volledig hersteld is. In deze weken kunt u de tijdelijke borstprothese dragen in de bh. Daarna kunt u een definitieve borstprothese dragen. Het kan zijn dat u na de operatie ook bestraald wordt. U kunt dan, kort na de laatste bestraling, een definitieve prothese gaan dragen.

Laat u goed voorlichten

Er zijn veel mogelijkheden op het gebied van een uitwendige prothese, ook op het gebied van lingerie en badkleding. Laat u goed voorlichten en maakt u een keuze die voor u passend is.
Voor u tot aanschaf van een prothese overgaat, kunnen medewerkers van de Borstkanker Vereniging Nederland (BVN) u nog adviseren met tips en weetjes uit de praktijk via de poli prothese voorlichting. Uw verpleegkundig specialist zou u hiervoor kunnen verwijzen.

Verkoopadressen

U krijgt van de verpleegkundig specialist een adressenlijst met verkoopadressen waar u een prothese en/of lingerie zou kunnen aanschaffen. Neem uw eigen bh’s, badkleding en een T-shirt of hemd mee als u de definitieve prothese in een winkel gaat passen.

Zwemprothese

Voor zwemmen zijn er speciale protheses. Deze zijn lichter dan een gewone prothese. U kunt hiervoor ook uw tijdelijke prothese gebruiken. Een zwemprothese wordt niet of deels vergoed.

Vergoeding door verzekering

Definitieve protheses worden meestal volledig vergoed (jaarlijks of tweejaarlijks).
Een speciaal op maat gemaakte prothese wordt één keer per vier jaar vergoed. De verpleegkundig specialist geeft u hiervoor een machtiging.